Tynki gliniane zaliczane są do technologii ekologicznych, coraz chętniej stosowanych w domach jednorodzinnych. Mają wiele zalet użytkowych. Charakteryzują się dobrymi właściwościami regulacji ciepłoty i wilgotności w pomieszczeniach, są odporne na pleśń i grzyb oraz tworzą na ścianie warstwę antystatyczną. W praktyce oznacza to, że na tynkach glinianych będzie znacznie mniej zabrudzeń niż na tradycyjnych gipsowych czy cementowo – wapiennych.
Tynki gliniane można stosować praktycznie na wszystkich popularnych podłożach, jak cegły, pustaki, beton, płyty g-k. Tynki gliniane można stosować zarówno na ścianach jak i na sufitach.
Tynk gliniany - składniki mieszanki
Głównym składnikiem mieszanki w tynkach glinianych jest, jak sama nazwa wskazuje, glina. Miesza się ją z piaskiem, wodą i ewentualnymi dodatkami. Niewielka domieszka cementu w mieszance zapewni większą wytrzymałość tynku na uszkodzenia mechaniczne (uderzenie, obłamanie itp.).
Glina bardzo często występuje w podłożu, na którym budujemy nasz dom. Obecnie wiele działek budowlanych wydzielanych jest z dawnych terenów rolniczych, na których właśnie zalegają duże ilości różnego rodzaju glin.
Oznacza to, że główny materiał składowy tynków możemy samodzielnie pozyskać na własnym terenie. Glinę, odpowiednio dobraną specjalnie do tynków ekologicznych, można również zakupić z dowozem bezpośrednio na budowę.
Kolejnym istotnym składnikiem jest odpowiednio drobny piasek, który zaleca się zakupić od zewnętrznej firmy, gdyż w większości przypadków piaski występujące w górnej części podłoża (do głębokości ok. 1,0-1,5m) są bardzo zanieczyszczone innymi gruntami lub zanieczyszczeniami obcymi (gruz, kamienie itp.).
Dodatki w tynkach glinianych
Najczęściej stosowane dodatki do mieszanek tynków glinianych to cement (istotnie zwiększający jego wytrzymałość) lub pocięta drobno słoma, celuloza z papieru, wióry itp. Dodatki te warto zakupić, gdyż ich zawartość w mieszance jest niewielka i szkoda tracić czas na ich samodzielne przygotowanie (a w większości przypadków koszt ich zakupu jest nieduży).
Należy jednak pamiętać, że dodatki cementu czy wapna zaburzają naturalne właściwości regulacji wilgotności tynków i wpływają negatywnie na ich zdrowotny charakter.
Przygotowanie mieszanki tynku glinianego
Generalnie, w większości przypadków, stosuje się tradycyjną mieszankę gliny, piasku, cementu i wody. Stosujemy wtedy proporcje 1/3 piasku i 2/3 gliny. Oznacza to, że na 100kg mieszanki zużyjemy ok. 33kg piasku i 67kg gliny.
Przed rozpoczęciem przygotowywania mieszanki, glinę zaleca się przez ok. 24 godziny moczyć w wodzie lub chociaż utrzymywać w stanie wilgotnym. Warto dobrze przeanalizować jakość użytej do mieszanki gliny. Jeśli wykazuje ona cechy nadmiernej tłustości, to zaleca się zwiększyć ilość piasku (o 5-10kg / 100kg mieszanki).
Dla małych robót masę można przygotować w odpowiednio dużym wiadrze wykorzystując mieszadło elektryczne. W przypadku większych powierzchni (całe ściany, sufity) lepiej mieszankę przygotowywać w betoniarce.
Wykorzystując betoniarkę, należy przestrzegać założonych proporcji składników. W tym celu zaleca się, w zależności od pojemności betoniarki, przeliczenie ilości piasku i gliny na liczbę łopat lub wiader. Wodę również zaleca się przeliczać na wiadra.
Przed wykonaniem dużej ilości mieszanki, warto przygotować niewielką ilość w zwykłym wiadrze, aby zweryfikować i ostatecznie ustalić proporcje składników. Nie należy „na ślepo” przyjmować wartości podawanych w różnych publikacjach, gdyż zależą one od rodzaju i stanu zarówno gliny jak i piasku, a także od pożądanej plastyczności mieszanki. Podobnie sytuacja wygląda z ewentualnymi dodatkami.
Warto wykonać kilka różnych mieszanek (różne proporcje gliny i piasku oraz dodatki cementu, wapna, celulozy itp.) i otynkować nimi fragmenty na jednej ze ścian. W ten sposób łatwo zobaczymy, jakie docelowe efekty dają zmiany w ilości składników.
Często stosowanym sposobem sprawdzenia jakości mieszanki jest tzw. wałeczkowanie. Polega to na wykonaniu kilku (3-5 szt.) wałeczków z gotowej mieszanki, o średnicy ok 1,0cm. Wałeczki wykonujemy na dłoni (zaleca się, aby dłoń była lekko wilgotna). Następnie, po upływie ok 15-30 minut obserwujemy w jakim stopniu wałeczki popękały, a także sprawdzamy ich łamliwość. Jeśli na powierzchni wałeczków występuje wiele pęknięć zaleca się do mieszanki dodać więcej wody lub więcej piasku (piasek spowoduje „odchudzenie” nadmiernie tłustej gliny).
Tynkowanie powinniśmy rozpocząć od tzw. wstępnej obrzutki. Z tego względu zaleca się, aby pierwsze warstwy narzutu wykonywać z mieszanki o większej plastyczności (ale nie „wodnistej”). Dopiero docelowe warstwy tynku można wykonywać z bardziej gęstej masy, co zmniejszy ryzyko spływania mieszanki po ścianie.
Gotowe mieszanki tynków glinianych
Na rynku dostępne są również gotowe mieszanki przeznaczone do wykonywania tynków glinianych. Najczęściej rozrabia się je z wodą, jak inne tradycyjne suche masy budowlane. Przykładem są mieszanki firmy American Clay, przeznaczone zarówno dla typowych tynków glinianych jak i specjalne mieszanki dla tzw. „ekologicznych gładzi glinianych”.
O ile mieszankę na główną warstwę (warstwy) tynku glinianego z powodzeniem można wykonać samodzielnie, o tyle znacznie trudniejsze jest poprawne przygotowanie mieszanki dla ostatecznej gładzi. Wynika to z faktu, że musimy tutaj posiadać odpowiednio dobrany (niewielkiej frakcji) piasek i bardzo dobrej jakości glinę. Tylko dobrej jakości materiały pozwolą stworzyć masę, którą będzie można wykończyć całkowicie „na gładko”.
Zaleca się zatem raczej zakup gotowych mas przeznaczonych na gładzie, jeśli zależy nam na tzw. idealnej gładkości ściany. Warto jednak zaznaczyć, że tynki gliniane charakteryzują się tym, że można je zacierać w nieregularne powierzchnie, co często daje bardzo ciekawe efekty wizualne (wtedy stosowanie gładzi nie jest konieczne).
Gotowe masy sprzedawane są w workach 20-25kg, co wystarcza, w zależności od rodzaju mieszanki, na 20 – 30m2. Mniejszą wydajność mają specjalistyczne tynki gliniane o zwiększonej wytrzymałości (wydajność rzędu 15-20m2 z jednego worka).
Wadą gotowych mas jest często ich wysoka cena. Z tego względu wielu inwestorów decyduje się na tańsze rozwiązanie, polegające na samodzielnym przygotowaniu mieszanki na budowie.
